Onderweg opgestoken

Tijd voor reflectie: scouting, da’s leren. Met prutsen en knoeien. Door af en toe stil te staan bij je eigen ervaringen kom je tot nieuwe inzichten. In dit dossier nodigen we je uit om reflecties te maken naar je eigen werking. Het kan misschien leiden tot AHA!-momentjes en een ruimere kijk op scouting.

Basispijlers, speelvelden en groeikaders

Basispijlers

Onze basispijlers zijn vijf principes die centraal staan binnen de methode van Scouts en Gidsen Vlaanderen. Zelfs wanneer je nog nooit hoorde van de basispijlers, is de kans groot dat je deze herkent in wat je allemaal doet op de scouts.

Zelfwerkzaamheid: scouts daagt je uit. Je gaat op verkenning en ontdekt jezelf. Je leert op eigen benen staan en  durft initiatief nemen.
Engagement: je kiest bewust voor de scouts en zet je in voor de groep. Op jou kunnen ze rekenen, je houdt je woord.
Medebeheer: je geeft je mening en luistert naar die van anderen. Samen nemen jullie verantwoordelijkheid op en samen zoekend nemen jullie beslissingen.
Dienst: als scouts droom je van een betere wereld. Je helpt elkaar en zet je actief in voor anderen en voor de  samenleving.
Ploegwerk: samen sta je sterker. Je leert elkaar kennen, werkt samen en ontdekt wat samenwerken kan betekenen. Bij de scouts kan en mag iedereen zichzelf zijn (en worden).

Speelvelden

De soorten activiteiten die we binnen de scouts doen om het groeien te bevorderen, noemen we speelvelden. Scouts en Gidsen Vlaanderen onderschrijft op dit moment vijf speelvelden:

• Spelen
• Expressie
• Kampen
• Technieken
• Tocht

Er zijn natuurlijk 1001 speelvelden die je zou kunnen gebruiken op de scouts. Bovenstaande zijn de speelvelden die volgens ons 100% passen in het scouting-DNA.
 

Tijd voor reflectie: herken je de speelvelden en basispijlers in wat jullie doen in de scouts? Hoe kan je de basispijlers nog meer naar voren laten komen in je werking? Welke leerkansen zie je voor jezelf en je leden binnen de speelvelden?

Groeikaders

Onze basispijlers en speelvelden kan je weergeven in een ‘groeikader’ over de takken heen. Deze groeikaders geven een overzicht van wat voor activiteiten passen bij de leeftijd van de leden van je tak. Vanuit Scouts en Gidsen Vlaanderen wordt er momenteel enkel een groeikader voor de basispijlers aangeboden. Tijd voor reflectie: je kan in je groep zelf aan de slag gaan met het groeikader voor de speelvelden. Denk zelf eens na wat voor activiteiten passen binnen de combinatie van jouw tak en speelveld, en wat je leden hieruit allemaal kunnen leren.

Tradities en rituelen

De scouts puilt uit van tradities en rituelen.Tradities zijn leuk, maar liefst ook nuttig: idealiter staan ze steeds in teken van groei. Denk maar aan overgangen, beloftes of totemisaties. Die bieden een mooi kader voor reflectiemomenten en het erkennen van kwaliteiten en talenten. We zien dit misschien nog het meest van al terugkomen in de beloftewerking. Hierbij gaan leden en/of leiding aan de slag met zichzelf en kiezen ze op welke elementen van persoonlijke groei ze bewust willen inzetten. Door een belofte te maken aan zichzelf en elkaar, engageren ze zich om te groeien.

Basisklimaat

De belangrijkste voorwaarde om jezelf te kunnen ontwikkelen, is dat je je goed voelt. Daarom vinden we het bij Scouts en Gidsen Vlaanderen belangrijk dat er een goed basisklimaat is in onze groepen. Dit gaat over de manier waarop leiding en leden met elkaar omgaan.

Vijf tips voor een goed basisklimaat:

• Zorg dat leden elkaar kennen.
• Maak steeds andere teams.
• Bied voldoende structuur aan.
• Beloon voldoende. 
• Zorg voor een positief klimaat.

Aan de slag met het jaarthema

Als scouts en gidsen zijn we vaak heel betekenisvol bezig, zonder dat we dat volledig beseffen. We staan niet altijd stil bij welke kansen we bieden en beleven. Met het jaarthema “Onderweg opgestoken” willen we nog bewuster beleven waar scouting om draait.Want voor de scouts kies je bewust. Scouting is kiezen voor ontwikkeling en groei! Een kans die we met beide handen grijpen en doorgeven aan scouts en gidsen om ons heen.
 

Reflectiemomenten

We blikken terug op onze activiteiten en staan op die manier stil bij wat we onderweg ontdekken. Dit kan je doen door reflectiemomenten te organiseren. Op die manier wordt elke activiteit een groeikans! Je kan je bijvoorbeeld aan het einde van de vergadering enkele vragen stellen aan je leden, medeleiding of jezelf. Door even stil te staan en tijd te nemen om over een aantal zaken na te denken, kan je heel wat over jezelf en je eigen functioneren ontdekken. Afhankelijk van de leeftijd van je leden, kunnen vragen diepgaander worden.

Je kan dit soort vragen na elke vergadering stellen, maar dat moet ook niet. Sommige activiteiten mogen ook gewoon zijn wat ze zijn. Het is niet omdat je als leiding de reflectie niet faciliteert dat leden dit niet vanzelf doen. Toch is het interessant om af en toe bewust de tijd te nemen om te reflecteren.

Ook bij activiteiten waarvan je het zelf misschien niet meteen zou verwachten, kan je veel bijleren. Zo kan een filmavond gewoon een filmavond zijn waarbij je popcorn eet en geniet van een leuk verhaal. Maar er kunnen ook groeikansen in zitten. Zo leren leden rekening houden met elkaar wanneer ze samen beslissen naar welke film ze willen kijken of hoe ze gaan zitten of liggen. Ze leren elkaar respecteren door stil te zijn en attent te zijn voor anderen die geconcentreerd naar de film willen kijken. Ze leren delen door de popcorn rond te laten gaan en niet alles zelf op te eten. Maar het mag natuurlijk ook gewoon leuk zijn zonder meer.

Doelen kiezen

Zoals al eerder uitgelegd, kan je als leiding groei faciliteren door je leden te laten reflecteren over wat ze concreet geleerd hebben tijdens een activiteit. Op die manier wakker je het leren bij je leden wel aan, maar laat je eigenlijk aan het toeval over welke leerkansen zich aandienen.
Om nog bewuster aan de slag te gaan met leren, kan je als leidingsploeg ook nadenken over welke groeikansen je wil aanbieden aan je leden doorheen het jaar. Op die manier kun je doelen bepalen, die je vervolgens kan vertalen naar uitgewerkte activiteiten. Zo heb je nog meer invloed op wat je leden leren binnen scouting. Je zou dit kunnen zien als een “leerplan” voor jouw tak. 

Rewind naar de groeikaders van eerder in dit dossier! Eigenlijk bieden deze ook al doelen om op in te zetten per tak. Deze kunnen dus heel wat inspiratie bieden voor concrete leerdoelen om tijdens je activiteiten mee aan de slag te gaan.

Tijd voor reflectie: denk eens terug aan een aantal activiteiten die je vorig jaar begeleidde als leiding of zelf als lid eens deed. Welke leerkansen werden er benut? Welke leerkansen heb je toen niet gegrepen?

Inspraak van leden

Wie goed oplette op de vorige pagina, weet dat ‘medebeheer’ een basispijler is van Scouts en Gidsen Vlaanderen. Het leerproces van leden binnen je tak wordt nog sterker wanneer ze zelf mee zeggenschap hebben over hun jaar. Vraag aan de start van het jaar wat ze graag willen leren of oefenen binnen hun tak. Leg samen vast welke activiteiten je hiervoor kan organiseren.

Groeikansen in elke tak

Iedereen kan groeien. In elke levensfase zijn er wel nieuwe groeikansen te vinden. 

Kapoenen en zeehondjes

weten dat ze concrete dingen leren op de scouts, zoals veters knopen of weten waarom je geen blaadjes van een boom mag trekken. Wissel af tussen spelletjes waarbij ze moeten samenwerken of zichzelf individueel uitdagen. Activiteiten waarin expressie naar boven komt, doen het altijd goed bij kapoenen!

Kabouters en (zee)welpen

zijn zich bewust van de rol die zij spelen binnen hun nest en ontdekken de kracht van samenleven en spelen. Zo nemen de derdejaars bijvoorbeeld de eerstejaars mee op sleeptouw of delen ze tips over hoe ze het beste een slaapzak terug in het zakje kunnen proppen. De eerste belofte is een laagdrempelig reflectiemoment voor deze leeftijdsgroep.

Jonggivers en scheepsmakkers

reflecteren over hoe ze zich ontwikkelen op de scouts en hoe ze ervoor zorgen dat iedereen een actieve rol kan opnemen binnen hun patrouille. Van samen een tent opzetten tot creatief de regels ombuigen.

Givers en zeeverkenners

denken dieper na over wat en hoe ze leren bij de scouts. Ze zien dat driedaagse een oefening in plantrekkerij is, en worden zo absolute pro’s in zelfredzaamheid. Daarbij verliezen ze de rest van de groep niet uit het oog.

Jins en loodsen

staan met hun ene been al in de wijde wereld. Ze kiezen bewust om actief bij te dragen aan de samenleving. In hun traject richting leiding worden, leren ze op welke manieren ze dit engagement kunnen doorgeven aan leden.

Leiding

steekt toffe activiteiten in elkaar en denkt bewust na over welke ontwikkelingskansen er potentieel schuilgaan achter wekelijkse activiteiten en gewoonten in hun groep. Zowel voor hun leden, zichzelf en elkaar.

Impact op elkaar

Door dingen samen te doen, groeien scouts en gidsen als persoon en als deel van de groep. Iedereen heeft daarbij impact op elkaar. Je leert bij op basis van wat anderen je vertellen. Of je leert misschien juist uit de fouten die je anderen ziet maken. Of het nu uit iets positiefs of negatiefs voortkomt, je inspireert elkaar altijd binnen de scouts.

Maar ook het gedrag van anderen brengt groeikansen met zich mee. Een pestsituatie bij de welpen daagt je als leiding uit om hier op een gepaste manier mee om te gaan. Ook in zo een geval leer je met vallen en opstaan. Maar ook jouw gedrag heeft invloed op het leertraject van je leden. Door hen te stimuleren of te begrenzen kan je bepaald gedrag aanwakkeren of juist afremmen. Maar evengoed biedt het groepsproces ook nieuwe leerkansen aan je leden.

Eindreflectie

waar wil je komend jaar zelf beter in worden? Wat wil jij dat je welpen dit jaar bijleren? Hoe zorg jij er dit jaar voor dat jijzelf en anderen  onderweg iets opsteken?