Waterfilters en waterzuivering

Niet om slijk mee te filteren 

De waterfilter in blik- en die in driepootmodel werken maar enige voorzichtigheid is geboden. Het zijn noodfilters en dus niet te vergelijken met de betere waterfilters die je in de winkel koopt. Filters bouwen is een ideale crea-activiteit om koffie en thee tot zuiver water te filteren. De modellen zijn niet gemaakt om slijk te filteren tot drinkbaar water. Deze filters kan je enkel gebruiken met water dat al zo zuiver mogelijk is. Wil je deze modellen toch gebruiken om water uit een beek of rivier te drinken, kook het water dan eerst alvorens het te consumeren.

• Houtskool, zo fijn mogelijk en gespoeld zodat er geen zwart meer af komt. 
• Katoenen doek als scheiding Dit zou ongeveer een derde van het blik in beslag moeten nemen. Je herhaalt nogmaals deze stappen maar dan omgekeerd: 
• houtskool 
• watten 
• zand 
• kiezelsteentjes

De resterende plaats dient als toevoer van het water dat gefilterd moet worden. Als het te zuiveren water veel bezinksel heeft, giet het dan vooraf door een doek voor je het in de filter giet.

Spoel de filter altijd eerst met zuiver water tot er ’proper’ water uitkomt, neem hem pas daarna in gebruik.

gespoeld zand. Onderaan leg je de kleine stukken gespoelde houtskool.  Zet onder deze driepoot een kop of gamel waarin je het drinkbare water opvangt.

Waterzuivering is een complex onderwerp. Het is zeer moeilijk om testresultaten van waterfilters te vinden die onomstreden zijn. Catalogi van verschillende fabrikanten spreken elkaar soms tegen en ook in de literatuur stuit je vaak op tegenstrijdigheden. Een ding is zeker: drinkwater volledig zuiveren is onbegonnen werk. We proberen in deze Grondvesten iets meer klaarheid te brengen over hoe zuiver het wel kan. 

Wat kan er zoal in water zitten? 

Dat glasheldere bergriviertje ziet er verfrissend en verleidelijk uit. Maar als je het aan een nader onderzoek onderwerpt, kom je toch heel wat griezels tegen. 

• hun levenscyclus te vervolledigen. Voorbeelden: Giardia lamblia, dat zeer besmettelijk is en het slijmvlies in de darm beschadigt en Cryptosporidium parvum, dat maag- en darminfecties veroorzaakt.
• Bacteriën zijn ook eencellige micro-organismen, gewoonlijk tussen 0,5 en 1,5 micron, met een maximumgrootte van 10 micron. De meeste hebben niet per definitie een gastheer nodig. Maar ze vinden ons wel leuk. Voorbeelden: Vibrio cholerae veroorzaakt ernstige diarree, Salmonella typhimurium veroorzaakt koorts en darmontsteking, E Coli veroorzaakt darmontsteking en een urine-infectie.
• Virussen zijn de kleinste ziekteverwekkers die in water voorkomen, tussen 0,004 en 0,1 micron. Ze hebben net als protozoa een gastheer nodig. Voorbeelden: Hepadnaviridae veroorzaakt leverstoornissen, het Poliovirus veroorzaakt kinderverlamming en het Norwalk virus veroorzaakt een maag-darmstoornis. 

Andere vervuilers

• Chemische stoffen zoals pesticiden, insecticiden en asbest kunnen ook in het water voorkomen en zijn reden tot bezorgdheid, zowel voor de gezondheid op lange als op korte termijn. Enkel bepaalde waterfilters en zuiveringstoestellen zijn in staat om deze stoffen uit het water te verwijderen.
• Vuil & bezinksel zijn in de meeste waterbronnen aanwezig en kunnen gemakkelijk met een filter of voorfilter worden verwijderd. Door koken of chemische behandelingen met jodium en chloor worden deze deeltjes niet verwijderd. Vuil en bezinksel veroorzaken een slechte smaak en geur en een troebel uitzicht.

Zuiveringsmethoden 

Waterzuiveringsmethoden (het zuiveren van water tot drinkbaar water) kan je in drie grote groepen verdelen. Koken, filteren en het inactiveren van de vervuiling door chemische stoffen. 

Koken 

De gemakkelijkste manier om de waterkwaliteit te verbeteren is nog altijd water even te laten doorkoken. Dit komt overeen met pasteuriseren, omdat geen van de gekende ziekteverwekkers dit overleeft. Helaas verwijdert dit niet de chemische stoffen, noch het vuil en het bezinksel. Bovendien is dit zelden een optie als je op tocht bent, omdat water koken veel brandstof kost en een hoop gerommel met potten en branders met zich meebrengt. Bovendien heb je dan gloeiend heet water dat je voor thee of koffie kunt gebruiken, maar niet als frisse dorstlesser.

Ontsmetten

Ontsmetten is een goedkope en lichtgewicht manier van waterbehandeling en gebeurt met chloor, jodium en zilver. Maar ook ontsmetten verwijdert niet alle verontreinigende stoffen uit het water. Bovendien duurt het bijzonder lang voor de chemische stoffen in koud water inwerken, reken een à twee uur. En het veroorzaakt een slechte smaak en geur. Ontsmetten doe je dus best in combinatie met een filter. Soms volstaat een zakdoek of koffiefilter om de grootste onzuiverheden tegen te houden.

Natriumhypochloriet oplossing (bv. Hadex®, Drinkwell-chloor®)

• met natriumhypochloriet (NaOCl) als zuiverende stof
• onaangename smaak vanaf concentraties boven 5mg/l 
• doeltreffend tegen de meeste ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen en in hogere concentraties of langere contacttijd ook tegen Giardia. 
• De nasmaak kan je wegnemen door te filteren met actieve kool2 . 

Micropur® Forte Tabletten (in de meeste buitensportzaken te verkrijgen, beter dan de gewone Micropur®‚ tabletten) 

• met calciumhypochloriet als zuiverende stof en zilver als conserverende stof 
• veilig bij langdurig gebruik 
• doeltreffend tegen bacteriën, virussen en bepaalde protozoa (Giardia) 

Jodiumtabletten (bv. Coghlan’s) 

• met tetraglycine hydroxyperiodide als werkzaam bestanddeel 
• smaakt onaangenaam
• doden de meeste verontreinigende micro-organismen. (behalve protozoa-cysten) 
• enkel voor korte termijngebruik of in noodgevallen wegens een hoge dosis jodium 

Filters 

• Filters bestaan er in verschillende modellen, meestal zijn het glasvezel - of keramische filters. Welke capaciteit en kwaliteit je nodig hebt, wordt grotendeels bepaald door je kampbestemming. Er zijn grofweg drie groepen van filters: filters met een doorlaatopening van 

Er zijn grofweg drie groepen van filters: filters met een doorlaatopening van 

<1 micron, die protozoa tegenhouden.

<0,2 micron die bacteriën en protozoa tegenhouden.

<0,004 micron die virussen, bacteriën en protozoa tegenhouden.

De levensduur en de gebruikscapaciteit van alle filters is beperkt. Ook de behandeling van de waterfilter tussen twee gebruiksperiodes vraagt speciale aandacht. Lees de gebruiksaanwijzing altijd goed na.

Hoe werkt een doorsnee waterfilter?

Er zijn honderden filters op de markt, als voorbeeld omschrijven we er één in grote lijnen.

De meeste filters zijn samengesteld uit een combinatie van hoger beschreven methoden: een voorfilter om het grof vuil tegen te houden en daarna een keramische filter met een doorlaat van 0,2 micron en een actieve koolstoffilter. Door de actieve koolstof worden allerlei chemische verbindingen zoals bestrijdingsmiddelen geabsorbeerd. In het keramische gedeelte blijven tal van protozoa en bacteriën achter. Er blijven ook virussen achter die zich plegen te binden met grotere deeltjes.

Als je een filter wil kopen, doe het dan in een degelijke buitensportzaak en vraag extra uitleg. De verkopers weten meestal goed welke filter of ontsmettingsmiddel het best geschikt is voor je kamp of reis. 

Onderhoud van een waterfilter 

• Lees voor gebruik de productie-instructies. 
• Neem altijd het water uit de properste bron uit de buurt, aangezien overmatig bezinksel de levensduur van het element verkort. 
• Vermijd het filteren van onnodige onzuiverheden. Neem geen water van het wateroppervlak. 
• Gebruik een voorfilter als je er een hebt of gebruik een propere zakdoek of een koffiefilter.
• Wil je veel water filteren? Neem dan een reserve-element mee, ze zijn beslist niet altijd verkrijgbaar in andere landen. 
• Geef de filter vóór het opbergen de juiste nabehandeling om de groei van bacteriën te verhinderen; lees hiervoor de instructies van de producent want de behandeling verschilt per merk (bv. afkoken, chloreren, grondig drogen). 
• Haal het element uit elkaar en droog het grondig voor je het opbergt. 

Tot slot

Besmet water drinken kan je kamp of reis verpesten, je kan dus maar beter zoveel mogelijk risico vermijden. Volgende regels kunnen helpen. 

• Probeer zo mogelijk uit nieuwe, nog verzegelde flessen te drinken. 
• Vraag anders om drinkwater in hutten of bij mensen aan huis. 
• Als je water neemt uit de natuur, neem dan steeds stromend water, geen stilstaand! 
• Neem in de bergen zo hoog mogelijk water, dus zo dicht mogelijk bij de bron, boven de dierenweiden en campings. Neem ook zo helder mogelijk water. In andere gevallen: filter het door een koffiefilter of propere zakdoek. 
• Gebruik bij twijfel altijd een filter. In een degelijke buitensportzaak geven ze je graag meer uitleg over hun gamma. 
• En zoals steeds, gezond boerenverstand gebruiken doet wonderen.