Basisuitleg oriëntatie

Oriëntatie is een techniek waarmee wij bepalen waar wij ons bevinden en hoe we een welbepaalde plaats kunnen bereiken. Kortom, oriëntatie is de kunst om een antwoord te vinden op de vragen: Waar ben ik? Hoe moet ik verder naar mijn doel?

Net zoals er geen algebra bestaat zonder “nul”, kan je ook geen richting bepalen zonder vaste basisrichting. Voor ons is dat het noorden, maar uit het woord “oriëntatie” kan je afleiden dat dat vroeger het oosten was, waar de zon opgaat. Vergelijken van wat je weet of waarneemt met een vast gegeven, vormt de basis van oriëntatie. Daarvoor zijn twee hulpmiddelen: het kompas en de kaart.

Het kompas

Er bestaat geen meten zonder vergelijken. ‘Groot’ of ‘klein’ betekenen maar iets ‘ten opzichte’ van iets anders:  een kapoen is groter dan zijn kleine zus maar kleiner dan zijn leidster. En omdat een kompasnaald nu éénmaal het noorden aanwijst, gebruiken we dat maar als referentierichting. Natuurlijk zijn er duizend en één storende invloeden die kompassen naar een andere richting durven laten wijzen. Dat maakt technieken dan ook zo boeiend!

De kaart

Een kaart is een stuk(je) van de wereld afgebeeld op papier en op een welbepaalde manier voorgesteld. Kleuren vertellen ons of we ons in een weiland of in een moeras bevinden, hoogtelijnen laten zien waar het vlakke land is en waar de golvende heuvels en de veelheid aan wegen, steden en fabrieken tonen de invloed van de mens.
Als je niet exact weet waar je bent, kan een vergelijking van de wereld om je heen met de kaart je veel leren. En wie heeft nog nooit via een alledaagse wegenkaart de weg gevonden naar dat prachtige dorp. Probeer maar eens een kaart te maken. Dat is een leerrijke en dolkomische activiteit voor alle takken!

Weetjes

Er bestaan ook trucjes om plaats of richting te kunnen bepalen zonder kaart of kompas. Zo staat het altaar in een oude kerk bv. altijd aan de oostkant, wijzen de twee helderste sterren van de Grote Beer naar de Poolster (en dus naar het noorden) en is de overheersende windrichting hier bij ons zuidwest.
Maar er bestaan ook middeltjes om met behulp van de zon en je (analoge) horloge te bepalen waar het noorden is. Daar komen we in volgende artikels zeker op terug!