Afspraken en regels op cursus

Doel:

We willen ervaren begeleiders laten uitwisselen en nieuwe ideeën geven over afspraken en leefregels op cursus, en over hoe je reageert wanneer ze niet nageleefd worden. Het is niet de bedoeling dat ze samen de ideale afspraak vinden, want die is verschillend van ploeg tot ploeg. We willen hen enkel middelen aanreiken om tot een goede afspraak te komen. 

Kapstokken

We denken dat er vijf kapstokken zijn waaraan we het denken over leefregels én de praktijk kunnen vastplakken:
a. waarover maak je afspraken?
b. hoe maak je afspraken?
c. welke afspraken maak je?
d. hoe breng je die afspraken aan, zowel voor als tijdens de cursus?
e. de nazorg en het naleven

De nadruk ligt op hoe je afspraken maakt en hoe je reageert op overtredingen.

Toepassingsniveaus
We willen ons doel op bereiken door op verschillende niveaus te werken:
a. We passen onze ideeën op het vormingsmoment zelf toe (afspraken voor de vormingsdag maken en toepassen).
b. We proberen op dat vormingsmoment zelf alle stappen van het proces te doorlopen, we proberen zo ervaringsgericht mogelijk te werken.
c. We bespreken dat alles tussenin en achteraf aan de hand van de vijf kapstokken.

Verloop

De voorbereiding en uitnodiging:
Stel met de begeleiding een aantal regels op voor de speldag. Dat kan gaan van "als je niet op tijd bent, krijg je geen attest" tot "je mag enkel praten als je linkervinger in je rechteroor zit". Zorg dat je die regels duidelijk aanbrengt in je uitnodiging (eventueel met de aanduiding dat ze enkel gelden voor de ervaren gewestmedewerkers).

Waarover en de aanbreng (20 min):
Bij de aanbreng vliegen we er meteen in. De begeleiding overloopt de regels die ze opgesteld hebben voor de groep. Er worden nu ook wat verkleedmateriaal, een doek, flappen en wat stiften en stylo's voorzien. De gewestploegen krijgen 10 minuten de tijd voor te bereiden hoe ze de regels zullen voorstellen die bij hen gelden. Tijdens die voorstellingen maken de begeleiders op een flap aan de muur een schema, waarin ze alle onderwerpen vermelden die aan bod komen, en per gewest aanduiden of ze er een regel over hebben.

Hoe afspraken maken (20 min):
We onderscheiden vier mogelijkheden om de afspraken voor een cursus op te stellen:

• We nemen de regels over van vorig jaar.

• We vertrekken van de regels van vorig jaar en toetsen ze in de huidige gewestploeg.

• We beginnen van nul in de ploeg.

• We stellen een paar basisprincipes op, de rest wordt uitgewerkt in de leefgroep op cursus.

Voor elke mogelijkheid voorziet de begeleiding een flap met bovenaan de mogelijkheid en daaronder een pro- en een contrakolom. Daarnaast voorzien we een groot rooster op een flap of op een bord. Elke speler krijgt een teken, kleur of schijfje. Telkens wanneer een deelnemer een pro of contra op éé n van de flappen geschreven heeft, mag die op het rooster een vakje bezetten met zijn/haar persoonlijke teken, kleur, schijfje, ...Met dit rooster spelen we een soort 4 op een rij. Als je dit met schijfjes of voorwerpjes doet, dan kun je die gewoon telkens aan de deelnemer geven. Als je de vakjes met een stift of balpen gaat inkleuren of intekenen, dan leg je best eerst een lijst aan van wie welk tekentje of kleurtje heeft.

Daarna gaan we terug aan tafel. We proberen in een discussie (10 min) tot overeenstemming te komen over hoe we deze avond tot een leefregel gaan komen. Omdat iedereen aan bod zou komen, krijgt iedere deelnemer hiervoor een maximum aantal vakjes dat hij/zij tijdens de discussie mag bijbezetten (pas dat aan aan het aantal deelnemers en de tijd). Je kunt dat doen door een vooraf bepaald (gelimiteerd) aantal schijfjes aan elke deelnemer te geven of door het aantal pro's en contra's op de lijst met kleurtjes of tekentjes bij te houden.
Omdat de deelnemers niet zomaar van alles zouden zeggen om een vakje te mogen vullen, speelt iemand van de begeleiding jury die bepaalt of de opmerking die iemand maakte bedoeld was om bij te dragen tot het gesprek of enkel om te scoren. Daarmee bepaal je dus ook of de persoon in kwestie het vakje mag opvullen. Als het bord vol is, mag je iemand anders' vakje innemen.

De inhoud van afspraken (20 min)

Voor één onderwerp stellen we nu zelf een regel op. Met de aanwezigen vormen we hiervoor de gewestploeg of de leefgroep. We gaan uit van de situatie die we in het vorige blok als meest geschikt aangeduid hebben. De groep kiest zelf welk thema we behandelen. Iedere deelnemer krijgt een thermometer op papier en een blad met twee situaties in verband met het thema. Ieder gewest zoekt nog é én of meerdere extra situaties in verband met het thema, zodat er in totaal minstens zes situaties zijn. Iedereen brengt op de persoonlijke thermometer aan welke van de situaties:

• hem/haar koud laten (op of onder het vriespunt: 0°C),

• niet getolereerd kunnen worden en dus doen koken (100°C of meer).

• niet kunnen volgens strikte regels, maar toch ook niet zo erg zijn (tussen 20 en 80°C)

Nu berekenen we de gemiddelde temperatuur per situatie. Breng dit aan op een centrale thermometer (b.v. op een A3-blad). Zo kun je vaststellen hoe je ploeg over de thema's denkt. Maak nu afspraken waarmee je alles boven 0°C vermijdt en alles rond 100°C uitsluit.

De nazorg en het naleven (20 min)

Aan de hand de afspraak uit het vorige blok proberen we consequenties af te spreken. Eerst willen we bekijken aan welke voorwaarden en doelstellingen een sanctie op cursus moet voldoen. Zet daarom op twee flappen de twee uitersten bij het sanctioneren op cursus: "niets doen" en "naar huis sturen". Met de hele groep samen zoeken we nu in beide gevallen pro's en contra's.
Vanuit die opmerkingen destilleren we waaraan een sanctie moet voldoen en wat de gevaren zijn van een sanctie of het toepassen ervan.Neem nu opnieuw de grote thermometer enprobeer bij elke situatie die boven de 0°C ligt een gepaste sanctie te plaatsen. Probeer ook te voorzien of die sancties altijd toepasbaar zijn. Zo kun je vaststellen dat een gesprek over een overtreding van een afspraak niet mogelijk is als je niet vooraf duidelijk die afspraak gemaakt had en de redenering achter die afspraak uitgelegd hebt. Of het gesprek kan ook onmogelijk gemaakt worden door de benevelde toestand van de deelnemer. Zorg dus dat je duidelijk maakt wanneer de sanctie toepasbaar is.