In mijn groep ...
TEKST: Geertrui Meeus
FOTO: Gidsen Sint-Lucia
Ken je het? Je bent op Herfstontmoeting, op Jamboree-weekend, op vorming ... Kortom: een plek waar je met allemaal mensen van verschillende groepen samen bent. Je belandt aan het kampvuur en daar geraak je gezellig aan de praat. Opeens besef je dat de gewoontes uit jouw groep niet per se bij andere scoutsgroepen voorkomen. En wanneer je later het avondlied zingt, knielt een deel van de groep niet mee. Huh?
Ritueel of traditie?
"Leiding, waarom doen we dat eigenlijk ieder jaar?" "Da's traditie!", zijn gekende uitspraken in groepen. Maar wat is dat nu juist, een traditie? Of is het een ritueel?
Tradties zijn gewoontes die al een tijdje bestaan en die van de ene generatie op de andere worden doorgegeven. Dat gaat bijvoorbeeld over het uur en de dag waarop jullie scoutsactivitieten organiseren en of jullie op takkamp gaan of op groepskamp.
Rituelen zijn tradities met een speciale betekenis. Denk aan de scoutsgroet, totems, belofte, het avondlied, overgang of de opening en sluiting van de scoutsactiviteit. Het zijn speciale momenten in je groep, die telkens terugkomen en vaak op dezelfde manier gebeuren.
Waarom hebben gidsen en scouts rituelen en tradities? Omdat scouting meer is dan alleen spelen en avontuur. Als scouts en gidsen gaan we samen op ontdekking: naar onszelf en elkaar, naar echter en beter. Dat staat centraal bij de scouts- en gidsenrituelen. Scouting is zinvol, in alle betekenissen van het woord.
"In onze groep is er een cyclus van drie jaar. Het ene jaar hebben we een groepskamp, het jaar nadien hebben we een klein kamp (kapoenen en kabouters) en een groot kamp (jonggidsen, gidsen en jins). In het derde jaar gaan de gidsen en jins (wat bij ons één tak is) op buitenlands kamp, waardoor de jonggidsen alleen op kamp gaan. En dan is er nog een klein kamp."
"Wij gaan altijd met heel de groep op kamp, tijdens de laatste tien dagen van juli. De kapoenen en welpen slapen in een gebouw, de oudere takken slapen op een nabij gelegen veld in tenten."
Totemisatie
Eén van de meest gekende tradities binnen scouting is de totemisatie. Maar hoe je die totem verkrijgt is opnieuw bijna bij elke groep anders. Wanneer je naar je totemisatie kijkt, is het belangrijk om je deze dingen af te vragen: is dit een meerwaarde, leert een lid hier iets uit, is dit pedagogisch verantwoord?
Een totemisatie is een bezinningsmoment, een moment om naar jezelf te kijken en naar wie je bent in de groep. Het is een kans om je eigen sterktes en werkpunten te ontdekken. Een totemisatie is géén ontgroening of uitputtingsslag. Vernederen, spotten of uitlachen hoort daar niet bij. Daaruit leer je niet wie je bent, het is voor niemand plezant.
Als je op zoek gaat naar een totem, kijk dan niet alleen naar het kamp. Let op hoe het lid zich het hele jaar door gedraagt. Sommige leden bloeien op kamp volledig open, maar het is het totaalplaatje dat zorgt voor een totem die écht aansluit bij de eigenschappen van dat lid.
"Bij onze totemisatie worden de leden gedropt in een dorp en moeten ze persoonlijke opdrachten doen. De bedoeling van die opdrachten is dat ze uit hun comfortzone komen. Maar natuurlijk niet te extreem, zodat het geen te grote drempel vormt. Bijvoorbeeld: iemand die wat schuchter is maar grappig, kan een comedyshow met mopjes voorbereiden en voorbrengen."
Belofte
Ook de belofte is één van de gekendere tradities binnen de scouts. De scoutsbelofte bestaat al sinds het ontstaan van scouting. Het is een engagement dat je aangaat: je staat klaar voor elkaar en zorgt ervoor dat anderen op jou kunnen rekenen. Tijdens de belofte spreek je dit engagement luidop uit.
Iedere groep vult deze belofte anders in. Vroeger gebeurden beloftevieringen veelal in de kerk. Na de switch van VVKSM naar Scouts en Gidsen Vlaanderen gaven veel scoutsgroepen hier hun eigen creatieve, veiige, zinvolle ... invulling aan. Wat beloof jij aan jezelf, de groep en het groter geheel.
"Tijdens ons belofteritueel schrijven de kabouters en de jonggidsen een belofte op een briefje. Die lezen ze dan luidop voor tijdens de belofteviering, waarna ze het briefje verbranden. Wanneer elk lid hun belofte heeft uitgesproken, zeggen we samen de wet op. Nadien krijgen we ons belofteteken. Bij de meeste groepen wordt dit op de borstzak van het hemd genaaid, maar bij ons is het de traditie dat die in de punt van onze das komt."
Op kamp
Een zomerkamp bestaat uit een hele reeks tradities, rituelen en gewoontes. Vooral jonge leden weten nog niet wat ze allemaal moeten verwachten. Als leiding
is het na 15 jaar wel vanzelfsprekend om met muziek op te staan. Maar voor jonge leden hebben sommige tradities net iets meer uitleg nodig. Hoeveel verschillen zitten er in een dag van een kapoen thuis of op kamp? Op een ochtend kan je zo al meteen heel wat verschillen opsommen.
Kijk even mee:
| THUIS | OP KAMP |
|---|---|
| Rustig gewekt worden door de ouders | Muziek om 8u 's morgens |
| Alleen wakker worden | Met 40 andere kapoenen in een slaapzaal |
| Je kleren die klaarliggen | In je valies duiken op zoek naar propere kleren |
| Rustig een boterhammetje opeten | BIKKE BIKKE BIK |
| Gesmeerde boterhammetjes? | Zelf je boterham met choco plamuren |
| Een afwasmachine | Meehelpen met de afwas |
Dag openen en sluiten
De meeste gropen starten iedere kampdag met een klassieke opening. Die kan lichtjes verschillen van die tijdens het scoutsjaar, maar het kan ook gewoon krak hetzelfde zijn. De dag start in veel groepen bij de vlaggenmast. Elke groep kiest zelf hoe ze het ritueel invullen: traditioneel of eerder speels en persoonlijk.
"Op kamp hebben we andere patrouilles dan doorheen het jaar. De namen van onze patrouilles zijn dan in het kampthema. ’s Ochtends roepen we per patrouille een kreet en nadien zingen we het kamplied.”
Het zingen van het avondlied is vaak een rustig moment om de kampdag af te sluiten. We staan even stil bij wat de dag heeft gebracht.
“Toen ik voor het eerst met een andere groep het avondlied zong, was ik helemaal in de war. Zij kruisten hun armen en zongen hand in hand het avondlied. Toen we bij ‘knielen, knielen, knielen wij neder’ kwamen, knielden ze niet!”
Enkele tradities op een rijtje
“In onze groep zijn er heel wat ongeschreven eettradities. De eerste avond eten we altijd macaroni. De laatste dag voor het kampvuur doen we een barbecue.
En ‘s avonds aan het kampvuur krijgen we warme chocomelk en is er een gigantische koekjestaart waar de foeriers een kunstwerk van m&m’s maken in het kampthema.”
“De eerste vergadering van het jaar gaan onze voortrekkers naar de bibliotheek om daar in de reisboekjes te kijken en een eerste keuze van landen te maken om op buitenlands kamp te gaan.”
“Op ons groot kamp met de (jong)verkenners, wanneer alles is opgesteld en alle sjorringen zijn gemaakt, hebben we een receptie met mocktails en zelfgemaakte toastjes. We toosten dan allemaal samen op een goed kamp!”
“In onze groep mogen we geen oude jaartekens of taktekens op onze hemden laten hangen. Enkel het huidige jaarteken en een aantal badges (Vlaanderen, belofteteken …) mogen blijven. Toen ik stopte als leiding in mijn eigen groep, vond ik het stiekem toch wel leuk om al die oude tekens toch op een nieuw hemd te hangen en er mijn eigen ding van te maken.”
“In mijn groep moeten we eerst altijd een hele lading boterhammen met kaas en vlees (salami of boterhamworst) opeten voor we aan de choco mochten beginnen. Dus eigenlijk had ik altijd al genoeg gegeten, maar ik had toch nog wel goesting in een boterham met choco.”
“In mijn groep moeten we eerst altijd een hele lading boterhammen met kaas en vlees (salami of boterhamworst) opeten voor we aan de choco mochten beginnen. Dus eigenlijk had ik altijd al genoeg gegeten, maar ik had toch nog wel goesting in een boterham met choco.”
En ook nog dit ...
Groepseigen tradities, rituelen en gewoontes zijn een van de mooiste dingen die er zijn. Het zorgt voor zin, verbinding en vaak ook structuur. Het belangrijkste blijft wel dat iedereen zich erin kan vinden en er zich comfortabel bij voelt. Als de zinnen “Omdat het altjid al zo was” of “Ik moest dat vroeger ook doen” vaak over je tong rollen, kan je je de vraag stellen of die bepaalde traditie of ritueel wel nog oké zijn. Ga het gesprek hierover niet uit de weg, maar grijp deze kans om er samen iets moois van te maken!